Ο πρώτος συνεταιρισμός του Mondragon ιδρύθηκε το 1956, στη Χώρα των Βάσκων και σήμερα αποτελεί παγκόσμιο σημείο αναφοράς για όσους ασχολούνται με τα συνεταιριστικά εγχειρήματα και την κοινωνική οικονομία ευρύτερα, αφού έχει δημιουργήσει το μεγαλύτερο και πιο επιτυχημένο δίκτυο συνεταιρισμών παγκοσμίως, τη Mondragon Corporacion Cooperativa, δηλαδή τη Συνεταιριστική Επιχείρηση του Μοντραγκόν.
Ξεκίνησε με μια συνεταιριστική επιχείρηση που κατασκεύαζε φούρνους και θερμάστρες πετρελαίου, στη συνέχεια ίδρυσε καταναλωτικό συνεταιρισμό, χρησιμοποιώντας τις συνεταιριστικές δομές για τον καθημερινό οικιακό ανεφοδιασμό, ώστε να πετύχει αύξηση της αγοραστικής ικανότητας των συνεταιρισμένων εργατών.
Προχώρησε σε ίδρυση Ασφαλιστικής Εταιρείας για να καλύψει τις ανάγκες στους τομείς υγείας, πρόληψης και ασφάλειας και στη συνέχεια :
• ΄Ιδρυσε Πολυτεχνική Σχολή (1962) που έκτοτε υποδέχθηκε μεγάλο αριθμό σπουδαστών σε διάφορες ειδικότητες όπως του μηχανολόγου, του ηλεκτρολόγου, του ηλεκτρονικού, των αυτοματισμών κτλ.
• Δημιούργησε, το 1964, τον πρώτο όμιλο συνεταιρισμών με τοπικό χαρακτήρα, στη ζώνη του Μοντραγκόν. Ο όμιλος επέτρεψε την ανάπτυξη συνεργιών που αύξησαν θεαματικά τα αποτελέσματα των συνεταιρισμών.
• Ίδρυσε το 1966 τον συνεταιρισμό Alecoop (Actividad Laboral Escolar Cooperativa). Η Alecoop αποτέλεσε το μέσο για την παροχή ίσων ευκαιριών, καθώς επέτρεψε σε μαθητές πολύ χαμηλών οικονομικών στρωμάτων να συνεχίσουν τις σπουδές τους συνδυάζοντας τις με εργασία. Οι μαθητές της Alecoop εργάζονται καθημερινά τέσσερις ώρες στο συνεταιρισμό και τέσσερις ώρες παρακολουθούν μαθήματα. Ταυτόχρονα, συμμετέχουν στη διοίκηση του συνεταιρισμού.
• Τέλος, το 1969 συγκρότησε το συνεταιρισμό Eroski από τη συγχώνευση των μικρών τοπικών καταναλωτικών συνεταιρισμών.
• Τέλος, το 1969 συγκρότησε το συνεταιρισμό Eroski από τη συγχώνευση των μικρών τοπικών καταναλωτικών συνεταιρισμών.